Zamanının en önemli yerleşim ve ticaret merkezlerinden olan Efes’e hoş geldiniz. Gerek ambiyansı olsun, gerek şehrin şu zamana kadar ki korunmuşluğu olsun şehre ilk girdiğiniz andan itibaren geçmişte yaşıyormuşçasına bir his bırakadacaktır sizlere.
Ephesus olarak bilinen bu Roma kendi klasik Roma döneminde İyonya’nın on iki büyük şehrinden birisiydi. Kuruluşu ise çok daha eskilere dayanıyor. Milattan önce 6000’li yıllarda ilk yerleşkenin kurulduğunu öğrenmiş arkeologlar. Zamanında öyle büyük bir kentti ki Roma döneminde İmparator Agustus bu şehri Asya’nın başkenti olarak belirlemiştir. Milattan önce 1-2 yüz yıllar arasında bu şehir altın çağını yaşamış ve ortalama 200 bin kişinin üzerinde kişi yaşamıştır.
EFES’E NASIL GİDİLİR?
Özel bir uçağınızın olmadığını varsayaraktan klasik yöntemleri ele alarak anlatacağım. Öncelikle uzak rotalardan gelenler için bahsedeceğim. En yakın olan İzmir hava limanından aktarma yaparak önce Selçuk daha sonra da şehir içi minibüsleri ile Efes’e ulaşmanız mantıklı olacaktır. Diğer kara yolu ile gelenler için İzmir – Aydın otoyoluna giriş yaptıktan sonra Belevi çıkışından Selçuk’a geçebilir buradan da Şehir içi minibüsleri vasıtasıyla ulaşım sağlayabilirsiniz. Ben kendi aracım ile seyahat ettiğim için ücretler konusunda pek bi fikrim yok maalesef. Bu konuda sizlere yardımcı olamayacağım.
EFES’TE KONAKLAMA
Efes bu konuşa sizlere maalesef ki bir olanak sunmuyor. En yakın yerleşim yeri olan Selçuk bu konuda sizlere alternatif olacaktır.
EFES’TE GEZİLECEK YERLER
Zamanının en önemli yerleşim yerlerinden ve tarihte yaşanmış ilklerin olduğu bu şehirde görülmesi gereken önemli noktalar var. Bu konuyu detaylı olarak sıralayacak olursak;
Celsus Kütüphanesi: Belki de Efes denilince akla ilk burası gelmektedir. Sırf bu yapıyı görebilmek için dünyanın diğer ucundan gelenlere bizzat şahit olmuşluğum var. Eski Efes valisi Celsius ölünce oğlu burayı anıt mezar olarak değiştirmiştir. Dışı her ne kadar mermer kaplı olsa da iç kısım tuğladır. Yapının ön kısmında dört kadın heykeli vardır. Bunlar Sophia, Episteme, Ennoia ve Artete’dir. Sırasıyla hikmet, bilgi, akıl, ve erdemi simgelemektedir. Yapılan kazılar sırasında bu heykellerin orijinalleri Viyana’ya götürülmüştür. Şu an anıt üzerinde bulunan heykeller replikadır.
Hadrian Tapınağı: Celsus kadar popüler olmasa da bu yapıda Efes’in simgelerindendir. Hatta arama motorlarına Efes’i aradığınız zaman bu yapıyı da rastlamanız muhtemeldir.
Domitan Tapınağı: Şehrin en büyük yapılarından birisi olan Domitan tapınağı zamanının imparatorlarından Domitianus adına yapılmıştır.
Serapsis Tapınağı: Bu yapı aslında çok ilginç ki Mısırlılar tarafından yapıldığı bilinmektedir. Yükselen Hristiyanlık döneminde kiliseye dönüştürülüp halkın hizmetine sunulmuştur.
Meryem Kilisesi: Son zamanlara halkın izlenimine sunulan kilise 431 konsül toplantısının yapıldığı yerdir. Konsül kilisesi olarak ta bilinen kilise Meryem adına inşa edilmiş olup Hristiyanlık dinindeki ilk yedi kiliseden birisidir.
Agora: İmparator Agustus tarafından yaptırılan yapı resmi toplantıların ve borsa işlemlerinin yapıldığı yer olarak tahsisi edilmiştir.
Oktagon: Kuretler caddesi üzerinde bulunan diğer bir yapıda burasıdır. 9 metre uzunluğundaki bu kaide mermer bi lahitte gömülmüş bir kadın mezar odasıdır. Kadının büyük olasılıkla Efes’te öldürülen Kleopatra’nın kız kardeşi olduğu düşünülmektedir. Anıtsal bir mezardır.
Odeon: Efes’in iki meclisli bir yönetimi vardı. Kent meclisinin toplantılarının yapıldı, müzik gösterilerinin sergilendiği ve kimi zamanda yarışmaların düzenlendiği bu yapı milattan sonra 100 yıl civarında inşa ettirilmiştir. Genelde danışma meclisinin toplanıldığı yapının üstü kapalı ve 1400 kişilik bir kapasiteye sahiptir. Bu nedenle Bouleterion olarak ta bilinmektedir.
Prytaneion: Efes antik kenti içerisinde Artemis tapınağından sonra en kutsal sayılan mekandır. Günümüzde belediye binasına eşdeğerdir.
Kuretler Caddesi: Ünü Türkiye’nin sınırlarını aşan Efes’in yukarı giriş kapısından Celsus kütüphanesine oradan da tiyatroya kadar uzanan mermer caddedir.
Domitianus Meydanı: Meydanın güneyinde, teras üzerinde İmparator Domitianus adına Efesliler tarafından yaptırılmış büyük bir tapınak ve altında Efes yazıtlar galerisi vardır. Doğuda Pollio Çeşmesi ve olasılıkla hastane yapısı, kuzeyinde cadde üzerinde Memnius Anıtı yer alır.
Magnesia Kapısı: Efes’in iki girişi vardı. Bunlardan birisi yukarıda bulunan Magnesia kapısıdır. Efes’i gezebilmeniz için başlangıç noktası burası olmalıdır.
Gymanasium: Magnesia kapısının hemen yanında panayır dağı eteğinde kurulmuş Roma döneminin okuludur.
Herakles kapısı: Magnesia kapısından geçip ilerlediğinizde sizleri Kuretler caddesinin başında kemerli bir yapı karşılayacaktır. Burası Herakles kapısı olarak bilinmektedir. Roma çağının sonlarına doğru yapılmıştır. Ön tarafında Herakles (Herkül) kabartmaları vardır.
Mazeus Mitridatis: Burası Güney agora kapısı olarakta bilinmektedir. Celsus kütüphanesinin hemen yanından ticaret agorasına geçilir.
Pollio Çeşmesi: Domitianus meydanının doğusunda, agoranın batı kenarına bitişik olarak yapılmıştır. Suyu agoranın duvarından buraya gelmektedir ve içerisinde küçük bir havuz vardır.
Traianus Çeşmesi: Kuretler caddesinde bulunan iki katlı anıtlardan birisidir. Hadrian tapınağının az ilerisinde yer almaktadır. Büyük bir havuzu ve suyu aktığı yerde İmparator Trajan’ın büyük bir heykeli bulunmaktadır. Çeşmede yer alan heykeller günümüzde Efes müzesinde sergilenmektedir.
Heroon Çeşmesi: Efes’in kurucularından Androklos adına yapılmıştır. Ön kısmı Bizans döneminde değiştirilmiştir.
Yamaç Evler: Teraslar üzerine inşa edilmiştir. Genelde şehrin burjuva inzanları oturuyordu. Şehrin en konforlu evlerindendir. Hatta izlenimime göre evlerde kanalizasyon ve su sistemi mevcutmuş. Hatta ve hatta okuduklarıma göre her evde kalorifer ve hamam mevcutmuş.
Büyük Tiyatro: Kuretler caddesinin sonunda 24000 kişilik bu dev yapı antik dünyanın en büyük açık hava tiyatrolarından birisidir.
Arcadiane Caddesi: Büyük tiyatrodan limana kadar uzaman yoldur. Günümüzde suların çekilmesinden dolayı dolmuştur. Efes’in en uzun caddesidir. 600 metre uzunluğundaki bu cadde mermer döşeli ve iki yanı sütunlarla çevrilidir. Bu cadde kral yolu olarak da adlandırılmaktadır.
Skolastika Hamamları: Bu yapı dört bölümden oluşmaktadır. Sıcak su buharı duvarların içerisindeki künkler içerisinde getiriliyor olması ısıtmanın sağlanmasının olanağı sunmuştur. Hamam ciddi anlamda mermer kullanıldığının örneklerindendir.
Vedius Gymnasium: Efesli bir zengin tarafından Vedius Antonius adına yaptırılmıştır. Sportif ve kültürel eğitimlerin yapıldığı görkemli bir yapıdır. Yapıldığı dönemde bir çok spor yarışları, gladyatör oyunları, olimpiyatlar, araba yarışlarına ev sahipliği yapmıştır.
Paidiskeion: Belki de bilinen ilk reklam tabelasının burada olduğu düşünülmektedir. Kuretler caddesinde bulunan bu yapı zamanının genel evidir. Bu aşk evine yakın bir yerde ise reklam babında Efes’in en çok aranan fahişesinin sol ayağının izi yer almaktadır.
Latrina: Bildiğimiz tuvalet. Ama bir farkla! Milattan sonra 1 yüz yıl civarına kadar uzanıyor. Roma dönemimin önemli sosyal yapıları arasında olan bu halka açık tuvaletlerin içerisinde zamanına göre gelişmiş bir kanalizasyon sistemi vardır. Her ne kadar kanalizasyon sistemi bile olsa koku büyük sorun yapıyormuş.
Saymakla bitmiyor ve her geçen gün yenileri ekleniyor. Her zaman bir kazı alanı mevcut. Zaten söylenilenlere göre hala da çıkartılmayı bekleyen yerler varmış.
EFES HAKKINDA İPUÇLARI
- Güneş konusunda dikkat edin. Her ne kadar serin ve rüzgarlı bir yer olsa da güneş yakıcı. Güneş gözlüğü ve şapka şart.
- Son derece pahalı bir yer olduğunda harcamalarınıza dikkat edin.
- Müze kart önemli! İnternetten araştırmalarımda müze kartın burada geçmediği yazıyor. Fakat müze kart geçerliliği vardır. 2 çeşit kart ile giriş yapıyorsunuz. Biri normal uzun bir senelik kart. Sadece Efes değil Türkiye’de ki bütün tarihi alanlar ve müzeler için senelik 2 giriş hakkı sağlıyor. Diğeri Müze Kart + denilen sınırsız geçişli kart. Alın avantajınız olsun. Haricen bir de elinizde İş Bankası kredi kartınız varsa onla da giriş ücretsiz.
- Kendi aracınızla gideceksiniz ilk önce alt kapıya gidin. Oradan taksi ile üst kapıya çıkıp oradan başlayın dolaşmaya.
- Taksi konusu sıkıntılı. 1 km’lik yola çok çılgın fiyat alıyorlar. 20 Lira verdik. (2017 Yılı)
- Otopark ücretli. Giriş için 10 Lira verdim ( 2017 Yılı)
